O incendio do pasado mes de xullo provocou danos irreversibles e irreparables no patrimonio cultural do Monte San Miguel e no val da Portela de Villestro.
Só foi un capítulo máis dunha longa vaga de incendios que afectan o noso país verán tras verán e que producen importantes danos no eido humano, económico, medioambiental, paisaxístico, patrimonial… que semellan non ter fin se non actuamos con urxencia e adoitamos medidas efectivas que, pouco a pouco, revertan esta situación.
Malia todo, e como xa previamos, cada novo lume déixanos o paradoxo de proporcionarnos novos achados que permanecían ocultos polo mato, a pesares de situarse preto doutros xacementos coñecidos.
Hai só uns días nun dos paseos rutineiros pola zona descubrimos un novo petróglifo na parte baixa do Monte de San Miguel, ó carón mesmo do Camiño de Santiago. A propia pista por onde transcorre a senda xacobea a Fisterra serviu de freo ó avance das lapas neste extremo Sur da área afectada polo lume.
Trátase da terceira estación localizada nestes últimos anos na paraxe do Agro do Campo que curiosamente se sitúa a escasos 50 metros dun dos petróglifos máis gravemente danados polo paso da maquinaria no incendio de finais de xullo.
Neste fondo do val da Portela de Villestro figuran tamén outros xacementos próximos como o petróglifo do Rexío, os Petróglifos do Valado e as estacións 1 e 2 da Devesa da Rula.
Os gravados de Agro de Campo 3
Os gravados (Localización: 29 T 531279 4747697 (WGS 84), 183 m de altitude) distribúense nun afloramento rochoso granítico moi irregular, sen disposición aparente, en 8 paneis de 5 rochas de pequenas dimensións e formas diversas que fican a escasos metros unhas doutras. Hai laxes planas a rentes do chan e outras que forman curiosas formacións graníticas graduadas en chanzos a varias alturas que, malia todo, apenas destacan da súa contorna, o que dificultaba a súa localización antes do incendio.
O xacemento conta cun amplo abano de motivos xeométricos formados por coviñas e cazoletas, sucos lineais, cruciformes diversos e unha combinación de círculos concéntricos.
O motivo máis representado son as coviñas e cazoletas, preto de medio cento entre os diferentes paneis. Destaca a gran diversidade de tamaños e profundidade destas pequenas “cuncas” distribuídas de xeito irregular por todas as laxes insculturadas.
Hai cazoletas de ata 10 cm de diametro e 4 de profundidade pero tamén pequenas coviñas que non chegan ós 5 cm de diametro e apenás 1 cm de fondo. Tamén cómpre sinalar que varias coviñas presentan pequenos apéndices.
En dous paneis figuran dúas cruces de diferente estilo e tamaño. A primeira delas de 33 x 21 cm está nun pequeno chanzo na parte vertical da rocha, presenta sucos moi erosionados con sección transversal en U e case 5 cm de ancho. Lémbranos outro cruciforme que figura na estación 7 da Devesa da Rula.
Pola contra, na laxe contigua existe unha segunda cruz máis pequena (15 x 13 cm) inscrita dentro dun círculo moi irregular delimitado por coviñas e outros sucos. A cruz semella feita cunha ferramenta metálica e tería adscrición histórica.
A súa traza e forma é similar a outra cruz presente na estación 1 do Agro do Campo. Neste mesmo panel figuran varios sucos lineais moi erosionados de difícil interpretación.
Porén, o motivo máis relevante deste conxunto é unha combinación circular de 48 cm. orientada ó oeste, formada por 3 aneis e coviña central.
A pesar da erosión apréciase un pequeno saínte rectangular cara ó poñente e dúas coviñas situadas case en paralelo na parte superior do panel ó norte, unha sobre o propio anel exterior da combinación e a outra ó seu carón.
Tanto o deseño como a pátina deste panel amosan evidentes sinais de degradación e decoración como consecuencia directa do incendio. A súa presenza diferenza este petróglifo das outras estacións situadas na paraxe do Agro do Campo que posúen só coviñas e cruces.
Á marxe destes sinais prehistóricos, esta paraxe volve ser escenario da angueira extractiva dos nosos canteiros. Pensamos que os xacementos conservados na actualidade representan só unha pequena parte dos existentes no seu día.
Xa o ilustre arqueólogo, Ramón Sobrino Lorenzo Ruza, recollía nos seus manuscritos dos anos cincuenta mostras da destrución dos petróglifos por parte destes antigos arxinas que traballaban por todo o val de Roxos.
Catalogación
O Colectivo xa informou deste novo ben patrimonial á empresa Horizonte Norte que en colaboración con UAV Galicia están a rematar co inventario de todos os petróglifos inéditos localizados nestes últimos anos na comarca de Compostela. Un proxecto promovido pola Dirección Xeral de Patrimonio que conta coa colaboración do Colectivo A Rula.
O novo petróglifo de Agro do Campo 3 xunto con outra estación, recentemente descuberta polos amigos da Plataforma pola Recuperación do Río Sar nun outeiro próximo á ponte medieval da Cabrita, son os dous últimos elementos en integrar este novo inventario que duplicará o número de estacións catalogadas na comarca (máis de 110) e que pon de manifesto a relevancia da arte rupestre nas terras de Compostela, non só pola gran concentración de gravados senón tamén pola calidade e singularidade de moitos destes petróglifos.
Agardemos que sexa a ferramenta básica que precisabamos para emprender novos proxectos en prol da conservación e difusión deste importante patrimonio compostelá.
Colectivo A Rula 
Parabens os descubridores e parabens para todolos que co seu traballo reclaman o valor destes vestixios extraordinarios.
2016-12-24 9:48 GMT+01:00 Colectivo A Rula :
> Colectivo a Rula posted: “O incendio do pasado mes de xullo provocou danos > irreversibles e irreparables no patrimonio cultural do Monte San Miguel e > no val da Portela de Villestro. Só foi un capítulo máis dunha longa vaga de > incendios que afectan o noso país verán tras verán e qu” >
[…] mes de xullo do ano 2016 o colectivo A Rula tivo que ver como a zona onde se atopaban a maior parte dos petróglifos da parroquia de Villestro, […]